SEARCH RESULTS

Với những lớp học mà các em học sinh đã quen biết nhau từ trước, giáo viên hoàn toàn có thể bắt đầu năm học mới bằng một cách tiếp cận mới mẻ hơn, nhằm tránh sự nhàm chán và tạo hứng khởi cho các em ngay từ buổi đầu tiên. Một hoạt động được rất nhiều giáo viên trong chương trình dạy học tích cực  áp dụng là tạo “bộ thẻ giá trị”  cho học sinh. Mỗi em sẽ được phát một tấm thẻ và có thời gian để viết về ba điều tự hào nhất về bản thân , hoặc ba điều thú vị mà bạn bè chưa biết , hoặc đơn giản là những câu châm ngôn, sở thích, giá trị sống mà các em yêu thích . Sau khi hoàn thành phần nội dung, học sinh được tự do trang trí tấm thẻ  theo phong cách riêng của mình. Khi đã trang trí xong, các em sẽ chia sẻ nội dung trên thẻ  với bạn cùng lớp, và một số em có thể trình bày trước tập thể . Thông qua hoạt động này, giáo viên sẽ phát hiện ra nhiều “góc khuất” thú vị của học sinh — có em chưa biết rõ mình thích gì, tự hào về điều gì, thậm chí bối rối khi được yêu cầu viết về bản thân. Chính lúc đó, giáo viên có cơ hội để nói với các em về sự khác biệt, sự tự tin và tính sáng tạo , giúp học sinh hiểu và trân trọng giá trị riêng của mình hơn. Đặc biệt, bộ thẻ giá trị  không chỉ là một hoạt động khởi động đầu năm mà còn có thể được sử dụng xuyên suốt năm học . Giáo viên có thể tận dụng bộ thẻ này trong nhiều hoạt động khác nhau, chẳng hạn: Cho học sinh chia sẻ ba cuốn sách các em đã đọc trong tuần , Hoặc ba bài học đáng nhớ  trong một tiết học cụ thể. Nhờ vậy, bộ thẻ trở thành một công cụ giao tiếp hiệu quả , giúp giáo viên hiểu rõ học sinh hơn , đồng thời tăng sự gắn kết và tương tác tích cực  trong quá trình giảng dạy.

Nhiều thầy cô thường lo lắng rằng mình không có đủ thời gian để tổ chức các hoạt động trải nghiệm, trò chơi hay những phần khởi động giúp tăng hứng thú học tập cho học sinh — đặc biệt là trong tiết học đầu tiên . Tuy nhiên, trong chương trình giáo dục mới hiện nay, bài học mở đầu của mỗi môn thường là bài giới thiệu về môn học . Và kể cả khi không có bài giới thiệu riêng, chúng ta vẫn hoàn toàn có thể thiết kế tiết học mở đầu theo chủ đề  — điều mà chương trình hiện hành cho phép. Thầy cô có quyền chủ động lên kế hoạch dạy học cho cá nhân mình và cho cả trường. Điều quan trọng là nhận thức được ý nghĩa của tiết học đầu tiên . Đây là cơ hội để khơi gợi động lực, giúp học sinh hiểu “vì sao chúng ta cần học môn học này” — tức là làm rõ phần Why . Khi học sinh hiểu được giá trị và nét đẹp của môn học, các em sẽ cảm thấy hào hứng và tự nguyện tham gia hơn. Hãy nhớ rằng, “ muốn nhanh thì phải từ từ ”. Đừng vội vàng truyền đạt kiến thức ngay trong tiết đầu. Thay vào đó, hãy dành thời gian để học sinh được chơi, trải nghiệm và tương tác . Tổ chức những hoạt động giúp thầy cô “chạm” được vào học sinh. Cùng học sinh xây dựng nội quy, quy tắc lớp học . Dạy các em những quy tắc về lương tâm, thái độ, trách nhiệm  khi tham gia lớp học. Khi bối cảnh lớp học được hình thành rõ ràng, những tiết học tiếp theo sẽ trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. Học sinh sẽ bước vào khuôn khổ học tập một cách tự nhiên, chủ động, và đầy hứng thú. Ví dụ, khi dạy môn Hóa học, thay vì đi ngay vào công thức, ta có thể giúp học sinh hiểu: học hóa để làm gì — để biết cách sử dụng hóa chất đúng mục đích, có lợi cho con người, không gây hại đến môi trường, hòa bình và sức khỏe. Theo cách tiếp cận này, tiết học đầu tiên sẽ trở nên thật sự ý nghĩa và truyền cảm hứng. Học sinh sẽ háo hức, mong chờ những tiết học kế tiếp, và sẵn sàng hợp tác với thầy cô trong suốt năm học. Một tiết học mở đầu ấn tượng  chính là nền tảng để thầy cô có một năm học suôn sẻ, tràn đầy năng lượng tích cực .

Khi mới bước chân vào nghề, tôi từng nghĩ rằng làm việc chăm chỉ chính là con đường dẫn đến thành công. Vì vậy, tôi thường ở lại trường đến tận 7–8 giờ tối mới về đến nhà. Ngay cả khi đã về, đầu óc tôi vẫn bị ám ảnh bởi những công việc chưa hoàn thành. Nhiều đêm, tôi lại quay trở lại với giáo án và làm việc cho đến khi ngủ gục trên bàn lúc nào không hay. Sáng hôm sau, tôi đến lớp trong trạng thái mệt mỏi và uể oải. Dù đã bỏ ra rất nhiều thời gian, công sức để soạn bài, tôi lại không còn đủ năng lượng để truyền tải những bài giảng đó đến học sinh một cách hiệu quả. Công sức của tôi gần như trở nên vô ích. Tôi nhận ra cách làm việc đó không hề hiệu quả. Và quan trọng hơn, tôi cần phải làm việc thông minh hơn . Thay vì cố gắng nhồi nhét toàn bộ nội dung bài học vào một tiết dạy, tôi đã thay đổi cách tiếp cận. Tôi bắt đầu ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực  và trò chơi học tập  để giúp học sinh chủ động hơn trong quá trình học. Lúc này, tôi không còn là người “gánh” toàn bộ bài giảng nữa. Tôi trở thành người tổ chức, người dẫn đường, người định hướng và chốt lại những nội dung quan trọng để học sinh dễ dàng ghi nhớ. Chỉ sau một học kỳ, tôi nhận thấy sự thay đổi vô cùng tích cực từ các em. Học sinh hào hứng hơn với từng tiết học, ghi nhớ nội dung tốt hơn và phát triển thêm nhiều kỹ năng như thuyết trình , phản biện , giao tiếp  và hợp tác . Vì vậy, tôi muốn nhắn gửi đến các thầy cô: 👉 Đừng chỉ làm việc vất vả. 👉 Hãy học cách làm việc hiệu quả. Khi chúng ta làm đúng cách, kết quả sẽ tốt hơn, học sinh cũng hạnh phúc hơn và bản thân chúng ta sẽ bớt áp lực hơn. Cô Trần Khánh Ngọc

Nhiều thầy cô khi nghe đến việc áp dụng trò chơi vào trong tiết học  thường nghĩ rằng trò chơi chỉ nhằm mục đích giải trí, giúp học sinh thư giãn, giãn gân cốt hay cảm thấy thoải mái hơn sau những giờ học căng thẳng. Tuy nhiên, trên thực tế , việc đưa trò chơi vào dạy học không chỉ dừng lại ở yếu tố giải trí , mà cần đảm bảo ba yếu tố quan trọng : thể chất, tinh thần và trí tuệ  — hay nói ngắn gọn là thân – tâm – trí . Thứ nhất, yếu tố “thân” – thể chất. Một trò chơi học tập hiệu quả cần có yếu tố vận động, giúp học sinh thay đổi trạng thái cơ thể: quay sang phải, quay sang trái, đứng lên, ngồi xuống, vỗ tay… Những hoạt động này không chỉ giúp các em tỉnh táo hơn mà còn tạo sự hứng khởi, năng lượng tích cực trong lớp học. Thứ hai, yếu tố “tâm” – tinh thần. Trò chơi phải mang lại cảm xúc tích cực cho học sinh: niềm vui, sự hứng thú, tinh thần đồng đội, hoặc thậm chí là một bài học giá trị về nhân cách, đạo đức, thái độ học tập. Cuối cùng, yếu tố “trí” – trí tuệ. Đây là phần cốt lõi của trò chơi học tập. Thông qua trò chơi, học sinh cần học được một kiến thức hoặc kỹ năng mới , có liên hệ trực tiếp đến bài học đang dạy. Khi giáo viên hiểu và áp dụng đúng cách — phát triển trò chơi theo cả ba khía cạnh thân – tâm – trí , thì lúc đó việc “ vừa học vừa chơi ” mới thực sự mang lại hiệu quả giáo dục toàn diện  như mong muốn.

“Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi” – câu nói này đã trở thành một “công thức gia truyền” trong cách giáo dục con cái của nhiều gia đình Việt Nam. Nhiều cha mẹ tin rằng: “Mình thương con nên mới đánh. Không đánh, làm sao uốn nắn được con?” Tuy nhiên, các nghiên cứu hiện đại cho thấy, việc đánh mắng con tuy có thể mang lại hiệu quả tức thì, nhưng lại để lại rất nhiều hệ lụy lâu dài. Trẻ em phải chịu những căng thẳng độc hại này thường có nguy cơ cao bị ảnh hưởng đến kết quả học tập, dễ bỏ học, mắc chứng trầm cảm, sử dụng chất kích thích, thậm chí mắc các bệnh tim mạch trong tương lai. Ngược lại, những đứa trẻ được nuôi dạy bằng kỷ luật tích cực  – tức là kỷ luật không bạo lực – thường phát triển tốt hơn về mặt cảm xúc và hành vi. Bởi cách cha mẹ đối xử với con sẽ hình thành nên cách con đối xử với người khác. Nếu cha mẹ thường xuyên dùng bạo lực hoặc nổi nóng, trẻ cũng sẽ học theo điều đó và phản ứng với thế giới bằng bạo lực và tức giận. Kỷ luật tích cực khác với kỷ luật truyền thống ở chỗ: thay vì trừng phạt để uốn nắn, cha mẹ lựa chọn cách tôn trọng, lắng nghe và cùng con giải quyết vấn đề . Việc kỷ luật không còn là “đưa vào khuôn khổ” bằng sự sợ hãi, mà là giúp con hiểu được hành vi của mình, dần dần điều chỉnh và phát triển một cách tự giác. Khi con có một hành vi chưa đúng, thay vì mắng mỏ hay đánh đòn, cha mẹ hãy giải thích  cho con hiểu tại sao hành vi đó là chưa ổn. Sau đó, cùng con thảo luận  để tìm ra cách giải quyết phù hợp và cùng nhau điều chỉnh trong sự tôn trọng và yêu thương. Điều cốt lõi của kỷ luật tích cực không phải là “bỏ qua lỗi sai”, mà là giúp con hiểu – tự điều chỉnh – và cảm nhận được sự tôn trọng  từ cha mẹ. Khi trẻ được đối xử bằng yêu thương và sự kiên nhẫn, chúng cũng sẽ học được cách yêu thương và tôn trọng người khác.

Giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức , mà còn là người truyền lửa  giúp học sinh yêu thích việc học. Tuy nhiên, vì cũng là con người với cảm xúc và tâm trạng riêng, đôi khi giáo viên có thể để cảm xúc ảnh hưởng đến việc giảng dạy. Để tránh những tình huống không đáng có, giáo viên nên lưu ý tránh làm 8 việc dưới đây mỗi khi lên lớp : Nổi giận Tâm trạng của giáo viên ảnh hưởng trực tiếp đến học sinh. Khi bạn cảm thấy bực bội, dễ bị kích động, tốt nhất nên tạm thời ra khỏi lớp , hít thở sâu hoặc nghỉ vài phút để lấy lại bình tĩnh trước khi tiếp tục giảng dạy. Mất quyền kiểm soát lớp học Trong mọi tình huống, hãy giữ vững vai trò người dẫn dắt . Đừng để học sinh dễ dàng phá vỡ trật tự, vì điều đó sẽ khiến lớp học trở nên hỗn loạn và giảm hiệu quả học tập. Phát quá nhiều phiếu học tập Việc phát liên tục phiếu học tập khiến học sinh mệt mỏi và mất hứng thú. Thay vào đó, hãy tận dụng bảng đen, thảo luận trực tiếp hoặc hoạt động nhóm , giúp học sinh chủ động và tập trung hơn vào bài học. Chế giễu học sinh Dù trong bất kỳ tình huống nào, việc chế giễu hay mỉa mai học sinh cũng sẽ khiến các em tổn thương và mất tự tin . Thay vì chê trách, hãy dùng lời động viên và hướng dẫn nhẹ nhàng. Ngồi một chỗ để dạy Trừ khi bạn thật sự mệt mỏi hoặc có lý do sức khỏe, hãy tránh ngồi một chỗ suốt buổi học . Việc đi lại, tương tác giúp lớp học sinh động hơn và thể hiện năng lượng tích cực từ người thầy. Đi trễ giờ dạy Thói quen đến lớp muộn tạo ra ấn tượng không tốt, khiến học sinh cảm thấy bạn thiếu tôn trọng thời gian và kỷ luật . Hãy luôn là tấm gương về tác phong chuyên nghiệp. Dạy theo lối dập khuôn, máy móc Nhiều giáo viên chỉ đọc lại nội dung trong giáo án mà thiếu sáng tạo. Hãy đổi mới cách giảng, thêm ví dụ thực tế, đặt câu hỏi gợi mở , để học sinh thấy hứng thú và chủ động học tập. Thiên vị học sinh Mỗi học sinh đều mong nhận được sự quan tâm từ thầy cô. Vì vậy, hãy đối xử công bằng và dành sự quan tâm đồng đều , để mọi em đều cảm nhận được tình yêu thương và sự tôn trọng.

Trong quá trình giảng dạy, hẳn nhiều thầy cô đã từng chứng kiến học sinh gục ngay trên bàn trong giờ học. Đây không phải là hiện tượng hiếm gặp. Khi tiết học kéo dài, nội dung giảng bài đều đều, học sinh khó có thể duy trì sự tập trung trong thời gian dài. Hai dạng biểu hiện thường gặp Dạng thứ nhất:  xảy ra với những học sinh có năng lượng thấp hoặc đêm hôm trước thức khuya. Ban đầu, các em vẫn mở mắt nhìn lên, tỏ ra chăm chú, nhưng chỉ khoảng 10–15 phút sau, mắt bắt đầu lim dim, rồi nhắm lại hẳn và ngủ gục ngay trên bàn. Dạng thứ hai:  xuất hiện ở những học sinh nhiều năng lượng hơn. Khi không được hoạt động hoặc thay đổi không khí, các em sẽ tự tìm cách “giải tỏa” như đá chân bạn bên cạnh, giật tóc, giật tai, rì rầm nói chuyện, trêu chọc nhau. Dần dần, tiếng rì rầm ấy lan rộng và lớp học trở nên ồn ào. Đây chính là lúc học sinh chuyển sang “chu kỳ” tiếp theo – không còn tập trung vào bài giảng nữa mà chú ý sang những việc khác. Hiện tượng này được gọi là sao lãng chú ý . Giải pháp giúp học sinh duy trì sự tập trung Để hạn chế tình trạng này, giáo viên có thể: Xen kẽ hoạt động nhóm hoặc câu hỏi ngắn để học sinh thay đổi trạng thái. Dùng các kỹ thuật dạy học tích cực (trò chơi nhỏ, hình ảnh minh họa, video ngắn…) để tạo hứng thú. Chia nhỏ thời lượng thuyết giảng, thay bằng các đoạn tương tác để học sinh tham gia. Quan sát và điều chỉnh không khí lớp kịp thời khi nhận thấy dấu hiệu buồn ngủ, mất tập trung. Bằng cách linh hoạt thay đổi hình thức và nhịp độ bài giảng, thầy cô sẽ giúp học sinh duy trì sự tỉnh táo, tập trung hơn và tiết học trở nên hiệu quả hơn.

Khi kỷ luật con quá gắt gao, trẻ dễ trở nên lì lợm và khó bảo. Ngược lại, nếu cha mẹ và thầy cô quá nuông chiều, trẻ có thể sinh ra tính ỷ lại, nhõng nhẽo. Vì vậy, cần có một phương pháp giúp trẻ hiểu trách nhiệm với hành vi sai của mình, nhưng vẫn không khiến các em sợ hãi hay xa lánh cha mẹ, thầy cô. Dưới đây là quy trình “phạt tỉnh thức” mà cha mẹ, thầy cô có thể áp dụng: Bước 1: Quan sát sự thật và nhắc nhở Cha mẹ chỉ nên nhắc nhở dựa trên sự việc cụ thể, tránh suy diễn hay dán nhãn. Ví dụ, thay vì nói “Con thật bừa bộn”, hãy nói “Mẹ nhìn thấy quần áo đang rơi trên sàn”. Tùy mức độ nghiêm trọng và khả năng chấp nhận của mình, có thể nhắc nhở một hoặc nhiều lần. Bước 2: Tìm cơ hội thương lượng và bày tỏ cảm xúc Nếu hành vi sai lặp lại nhiều lần, cha mẹ cần chọn thời điểm thích hợp để trò chuyện với con. Hãy sử dụng chủ ngữ “tôi” khi bày tỏ cảm xúc, ví dụ: “Mẹ cảm thấy việc để quần áo dưới đất như vậy rất bẩn”. Điều này giúp con nhận thức mà không cảm thấy bị công kích. Bước 3: Thỏa thuận và đưa ra mong đợi cụ thể Nêu rõ hành vi sai và kết quả mong đợi. Nếu cần, cha mẹ có thể làm mẫu cho con, ví dụ: nhặt quần áo lên và treo lên móc đúng cách. Đồng thời, thỏa thuận rõ hậu quả nếu trẻ tiếp tục hành vi đó, dựa trên sở thích của trẻ (ví dụ: không xem TV trong một khoảng thời gian, không đi chơi hay không ăn món yêu thích). Quan trọng là phải có sự đồng thuận của trẻ. Bước 4: Thực hiện đúng thỏa thuận Khi trẻ lặp lại hành vi sai, cha mẹ kiên quyết áp dụng đúng “luật” đã thỏa thuận mà không quan nhượng. Trong quá trình thực hiện, cần giữ thái độ bình tĩnh, không trả đũa hay xúc phạm trẻ. Bước 5: Chia sẻ và xoa dịu sau hình phạt Tận dụng cơ hội này để giáo dục. Cha mẹ có thể kể cho con nghe câu chuyện ngày xưa mình cũng từng bị phạt và cách mình vượt qua. Điều này giúp trẻ cảm thấy được thấu hiểu và học hỏi từ trải nghiệm. Áp dụng quy trình “phạt tỉnh thức” giúp trẻ nhận biết và chịu trách nhiệm về hành vi sai của mình mà không cảm thấy ấm ức hay xa cách cha mẹ, thầy cô.

Trong tiết học đầu tiên, các thầy cô hãy thật sự tạo ấn tượng “ngầu”. Ngầu để làm gì? Ngầu để học sinh cảm thấy ấn tượng về môn học, để các em nhận ra sự thú vị, tầm quan trọng và “cái oai” của người thầy. Đồng thời, từ đó giải đáp cho học sinh câu hỏi “Tại sao chúng ta phải học môn này?”. Khi các em hiểu rõ ý nghĩa và mục đích của môn học, những tiết học sau chắc chắn sẽ trở nên thuận lợi, suôn sẻ hơn rất nhiều. Vậy làm thế nào để trở nên “ngầu” trong tiết học đầu tiên? Thầy cô đừng vội vàng đi ngay vào nội dung kiến thức, mà hãy dành thời gian cho hai phần quan trọng: Khơi gợi tâm thức  – giúp học sinh kết nối, tò mò và đặt câu hỏi. Khơi mở nét đẹp của môn học  – để các em cảm nhận được giá trị của môn học đó trong đời sống. Ví dụ, với môn Hóa học, thay vì giảng ngay lý thuyết khô khan, thầy cô có thể bắt đầu bằng một trò chơi nhỏ như “tìm ô chữ”. Nội dung ô chữ có thể liên quan đến Alfred Nobel, lịch sử phát minh thuốc nổ và sự ra đời của giải thưởng danh giá mang tên Nobel. Từ đó, thầy cô có thể dẫn dắt đến thông điệp ý nghĩa trong câu nói của Nobel: “Tôi hi vọng rằng nhân loại sẽ rút ra từ những phát minh khoa học nhiều điều tốt hơn là điều xấu. Không có phát minh nào vốn dĩ là xấu, xấu hay không là do mục đích sử dụng của con người.” Và rồi, thầy cô đặt câu hỏi: “Vậy học Hóa để làm gì?”  – Đó là để biết cách sử dụng hóa chất đúng mục đích, có lợi cho con người, không gây hại đến môi trường, sức khỏe và hòa bình. Theo cách này, học sinh sẽ cảm thấy hào hứng trong tiết học đầu tiên. Các em sẽ mong chờ, đón đợi những tiết học kế tiếp và sẵn sàng hợp tác với thầy cô trong suốt cả năm học. Điều đó chắc chắn sẽ góp phần tạo nên một năm học thuận lợi, tràn đầy cảm hứng cho cả thầy và trò.

Khi trẻ trở về nhà trong trạng thái bực bội, chẳng hạn như vừa bị bạn đánh, điều trẻ mong muốn nhất không phải là lời khuyên hay sự phân xử ngay lập tức, mà là được lắng nghe . Hãy thử đặt mình vào tình huống này: con đang tức giận kể lại sự việc, nhưng cha mẹ lại vừa nghe vừa xem ti vi, trả lời hời hợt. Điều đó dễ khiến trẻ cảm thấy bị thờ ơ, không được quan tâm, thậm chí bực bội hơn cả với cha mẹ. Cơn giận vì bị bạn đánh chưa kịp lắng xuống, thì lại dồn thêm bực tức vì không được thấu hiểu. Ngược lại, nếu người lớn chỉ cần tạm dừng việc đang làm, tắt ti vi và chăm chú lắng nghe  – đôi khi không cần nói gì, chỉ hiện diện và để trẻ được bày tỏ – thì cảm xúc tiêu cực ấy sẽ dần dịu lại. Khi trẻ được trút bỏ cảm xúc, não bộ vốn đang căng thẳng cũng sẽ từ từ trở về trạng thái bình thường. Trong những tình huống này, bước đầu tiên quan trọng nhất không phải là tìm cách giải quyết hay khuyên bảo, mà đơn giản chỉ là nghe với sự chú tâm . Chính sự hiện diện và lắng nghe của cha mẹ, thầy cô hay người thân sẽ giúp “cơn giông” trong lòng trẻ lắng xuống, để chúng cảm thấy được thấu hiểu và an toàn.

Khả năng tự chủ là kỹ năng quan trọng giúp trẻ phát triển tư duy, ý thức và sự tự tin. Có ba cách  thường được áp dụng để rèn luyện kỹ năng này, trong đó cách thứ ba được đánh giá là hiệu quả nhất  vì giúp cha mẹ nhận biết mức độ suy nghĩ và tư duy của trẻ. 1. Đưa ra lựa chọn trong khuôn khổ thay vì ra lệnh. Thay vì yêu cầu: “Con đi làm bài tập ngay đi”, cha mẹ có thể đặt câu hỏi để trẻ được lựa chọn: “Con muốn làm bài tập trước rồi xem tivi, hay xem tivi 15 phút rồi làm bài tập?” “Con có thể tự đặt giờ được không?” Cách này thể hiện sự tôn trọng, đồng thời giúp trẻ rèn luyện khả năng ra quyết định và tăng lòng tự trọng. 2. Để trẻ tự làm và kiên nhẫn quan sát. Khi thấy con gặp khó khăn, nhiều cha mẹ thường muốn can thiệp ngay, chẳng hạn: “Con làm gì mà lâu thế, đưa đây mẹ buộc hộ cho.” Thay vì vậy, hãy kiên nhẫn để trẻ tự làm, hướng dẫn khi cần thiết và khen ngợi những nỗ lực của con. Điều này giống như khi người lớn gặp thử thách, những lời động viên và khích lệ từ gia đình, bạn bè giúp ta có thêm động lực. Trẻ em cũng vậy — chúng cần được tin tưởng để vượt qua khó khăn của chính mình. 3. Thực hiện “kỹ thuật trả bóng” – đặt ngược câu hỏi. Khi trẻ đặt câu hỏi, thay vì trả lời ngay lập tức, hãy trả lại câu hỏi cho trẻ để kích thích tư duy. Ví dụ: Khi con hỏi: “Mẹ ơi, sao bóng đèn sáng thế nhỉ?”, cha mẹ có thể hỏi lại: “Theo con thì tại sao nó sáng?” Khi trẻ hỏi: “Mưa từ đâu đến?”, hãy đáp: “Theo con thì mưa đến từ đâu?” Việc “trả bóng” như vậy giúp trẻ suy nghĩ sâu hơn, hình thành thói quen tìm hiểu và giải quyết vấn đề. Đồng thời, cha mẹ cũng hiểu rõ hơn mức độ tư duy của con.

Trong nghề giáo, nhiều thầy cô cảm thấy lo lắng khi nghe đến những tên gọi mới lạ của các phương pháp và kỹ thuật dạy học. Thực tế, có hàng trăm sáng kiến, phương pháp được đề xuất để hỗ trợ việc học tích cực - nhưng nỗi sợ đó thường không đến từ phương pháp mà đến từ việc chúng ta chưa hiểu rõ bản chất của chúng. Nhiều kỹ thuật nghe có vẻ “hoa mỹ” hoặc phức tạp, nhưng khi bóc tách sẽ thấy chúng bắt nguồn từ vài ý tưởng cốt lõi. Ví dụ, những kỹ thuật được gọi là “động não”, “tia chớp”, “tia lửa”… về bản chất đều là những biến thể của cùng một nguyên tắc: khơi gợi ý tưởng và tăng tương tác giữa học sinh. Biết được cốt lõi ấy giúp thầy cô nhận ra rằng một kỹ thuật có thể được biến tấu, ghép nối hoặc đơn giản hóa để phù hợp với lớp học của mình. Điều quan trọng không phải là tên của phương pháp, mà là cách chúng ta dùng nó. Trước khi áp dụng, cần cân nhắc: môi trường dạy - phòng học, cơ sở vật chất - và đặc điểm người học: độ tuổi, năng lực, nhu cầu. Tùy ngữ cảnh, một kỹ thuật có thể phải được điều chỉnh - thay đổi thứ tự bước, rút gọn hay thêm hoạt động phụ - để thực sự mang lại hiệu quả. Tính linh hoạt này chính là năng lực nghề nghiệp quan trọng của người giáo viên. Thầy cô hoàn toàn có thể sáng tạo và cải tiến - không chỉ sao chép nguyên bản. Ví dụ nhỏ: một hoạt động nhóm đơn giản (ví dụ gọi là “khăn trải bàn”) có thể được bổ sung kỹ thuật chuyển hàng, hoặc xoay vòng vị trí để tạo thành một phiên bản mới sinh động hơn. Những sửa đổi nhỏ như vậy thường phù hợp hơn với thực tế lớp học và giúp tăng tương tác, quản lý lớp dễ dàng hơn. Trước khi chọn một phương pháp, hãy tự hỏi rõ ràng: Tại sao  mình cần dùng phương pháp này? Nó giúp giải quyết vấn đề nào trong lớp? Khi câu trả lời rõ ràng - ví dụ: khuyến khích tư duy phản biện, tăng tỉ lệ học sinh tham gia, hay rút ngắn thời gian chờ - thì phương pháp mới phát huy tác dụng thực sự. Một checklist ngắn khi áp dụng phương pháp: Xác định mục tiêu dạy học (bạn muốn học sinh làm được gì). Đánh giá điều kiện (không gian, thời gian, tài nguyên). Điều chỉnh kỹ thuật cho phù hợp đặc điểm học sinh. Chuẩn bị cách đánh giá/nhận phản hồi để biết phương pháp hiệu quả hay không. Kết lại, đừng để tên gọi phương pháp làm bạn bối rối. Hãy hiểu bản chất, đặt mục tiêu rõ ràng, linh hoạt điều chỉnh và dám sáng tạo - như vậy mỗi phương pháp trở thành công cụ đắc lực giúp học sinh thực sự học được.