5 phút đầu giờ - Biến kiểm tra bài cũ thành trò chơi để kích hoạt học tập

Mở đầu tiết học bằng một bài kiểm tra nho nhỏ là thói quen quan trọng giúp thầy cô biết được học sinh có tiếp thu bài cũ hay không. Tuy nhiên, nếu cứ tổ chức kiểm tra theo cách truyền thống - ghi câu hỏi, nộp bài, chấm điểm - thì rất dễ làm giảm hứng thú, tạo áp lực và làm mất đi năng lượng cho giờ học mới. Thay vào đó, thầy cô có thể dùng 5 phút đầu giờ để vừa kiểm tra kiến thức cũ vừa tạo không khí vui vẻ, tích cực bằng các trò chơi ngắn, đơn giản - ví dụ như trò “truyền hoa”.

Tại sao cần làm mới việc kiểm tra kiến thức cũ?

1. Tăng sự chú ý đầu giờ: 5 phút đầu là khoảnh khắc quyết định tâm thế học sinh. Một hoạt động nhẹ nhàng giúp chuyển trạng thái từ chơi/chờ sang sẵn sàng học tập.

2. Giảm căng thẳng, tăng động lực: Học sinh tham gia với tư cách trò chơi sẽ ít sợ sai hơn, dám trả lời và tương tác nhiều hơn.

3. Đánh giá tức thì (formative assessment): Qua trò chơi, giáo viên thu thập thông tin về mức độ nhớ bài, chỗ chưa hiểu để điều chỉnh nội dung tiết học.

4. Xây dựng văn hóa lớp học tích cực: Niềm vui, tiếng cười và phần thưởng nhỏ tạo ra cảm giác an toàn để học sinh thử sức.

Ví dụ - Trò “Truyền hoa”

• Chuẩn bị: 1 bông hoa giấy (hoặc vật nhỏ dễ chuyền), một số thẻ câu hỏi viết sẵn (câu hỏi ngắn liên quan bài cũ), phần quà nhỏ (bút, tẩy, sticker) hoặc điểm cộng.

• Luật chơi:

  1. Giáo viên phát nhạc ngắn hoặc hát một đoạn vui, học sinh ngồi thành vòng truyền hoa khi nhạc vang.

  2. Khi nhạc dừng (theo quy ước thời lượng hoặc khi giáo viên quyết định), học sinh đang cầm hoa sẽ rút 1 thẻ câu hỏi và trả lời.

  3. Trả lời đúng: nhận quà/điểm. Trả lời sai: có thể nhường cơ hội cho bạn khác, hoặc giáo viên gợi ý để học sinh tự sửa.

• Biến thể: Thêm thời gian trả lời, cho phép “phím” (hỏi bạn bên cạnh), hay yêu cầu trả lời bằng 1 câu đầy đủ - tùy đối tượng học sinh và mục tiêu đánh giá.

Gợi ý để trò chơi hiệu quả và công bằng

• Câu hỏi ngắn, rõ ràng: Ưu tiên câu hỏi kiểm tra ý chính, từ khóa hoặc thao tác đơn giản (định nghĩa, công thức, sự kiện).

• Đa dạng hóa câu hỏi: Vừa có câu nhớ lại, vừa có câu yêu cầu áp dụng nhỏ để đánh giá mức độ hiểu.

• Phần thưởng có ý nghĩa: Không nhất thiết là vật chất - lời khen công khai, điểm nhỏ, hoặc “quyền chọn chỗ ngồi” cũng có giá trị động lực cao.

• Khuyến khích học sinh sửa lỗi: Nếu trả lời sai, dùng tình huống để hướng dẫn, cho phép học sinh khác bổ sung - biến lỗi thành cơ hội học.

• Điều chỉnh cho lớp lớn/nhỏ: Với lớp đông, chia nhóm và tổ chức truyền vật theo nhóm; với lớp nhỏ, có thể yêu cầu giải thích ngắn để tăng chiều sâu.

Lợi ích giáo dục sâu hơn

• Học tập lặp lại có chủ đích: Việc ôn qua trò chơi lặp lại giúp củng cố trí nhớ dài hạn; khi thực hiện thường xuyên, kiến thức cũ được “khóa” vững hơn.

• Phát triển kỹ năng xã hội: Trò chơi đòi hỏi hợp tác, lắng nghe, chấp nhận sai - những kỹ năng mềm quan trọng.

• Giáo viên nhận dữ liệu để điều chỉnh: Những lỗi phổ biến phát hiện được qua trò chơi cho phép giáo viên bổ sung phần giải thích, làm ví dụ thêm hoặc thiết kế hoạt động tiếp theo phù hợp.

Lời khuyên thực hành cho thầy cô

1. Bắt đầu đơn giản: Một trò chơi 3-5 phút, 2-3 câu hỏi, không cần quá cầu kỳ.

2. Thống nhất quy tắc: Giải thích nhanh luật trước khi chơi để tránh lộn xộn.

3. Ghi nhận mọi nỗ lực: Khen ngợi phần cố gắng, không chỉ khen đúng/sai.

4. Ghi chú kết quả: Ghi vắn tắt những chỗ nhiều học sinh sai để dùng làm kế hoạch dạy tiếp.

5. Lắng nghe phản hồi: Hỏi học sinh xem trò chơi có vui, hữu ích không - tinh chỉnh theo ý kiến của các em.

Kết luận

Chỉ cần năm phút đầu giờ được thiết kế thông minh, giáo viên không chỉ kiểm tra kiến thức cũ mà còn kích hoạt tinh thần, tạo kết nối trong lớp và thu thập thông tin quan trọng để cải tiến tiết dạy. Trò chơi nhỏ như “truyền hoa” là ví dụ đơn giản nhưng hiệu quả: vui vẻ, dễ chuẩn bị và có thể áp dụng linh hoạt cho nhiều môn và lứa tuổi. Hãy thử nghiệm, điều chỉnh theo lớp của bạn và quan sát sự khác biệt - đôi khi một khởi đầu nhẹ nhàng chính là chìa khóa cho cả một tiết học tràn năng lượng.