Kỷ luật tỉnh thức: Dạy con trách nhiệm mà không làm con tổn thương

Admin DHTC
7 ngày trước
3 phút đọc

Trong hành trình nuôi dạy con, cha mẹ luôn đứng giữa hai thái cực: kỷ luật quá nghiêm khắc khiến trẻ trở nên “lì lợm và khó bảo”, hoặc nuông chiều quá mức khiến trẻ dễ “ỷ lại và nhõng nhẽo” li lom. Sự cân bằng giữa yêu thương – giới hạn – trách nhiệm vì thế trở thành chìa khóa quan trọng.

Một trong những phương pháp giúp cha mẹ thiết lập sự cân bằng ấy là kỷ luật tỉnh thức – một quy trình giúp trẻ nhận ra hành vi sai, chịu trách nhiệm về lựa chọn của mình, nhưng không phải trải qua sự sợ hãi hay tổn thương cảm xúc. Dưới đây là phiên bản hoàn chỉnh của quy trình được diễn giả chia sẻ và phát triển thêm để sâu sắc hơn.

1) Quan sát sự thật và nhắc nhở một cách trung tính

Bước đầu tiên của kỷ luật tỉnh thức là quan sát hành vi thật, không gán nhãn, không suy diễn.

Ví dụ, thay vì nói:

“Con thật là bừa bộn!”Hãy nói:
“Mẹ thấy có một cái quần đang rơi trên sàn.”

Cách nhắc nhở trung tính này giúp trẻ không cảm thấy mình “xấu”, chỉ đơn giản là hành vi cần điều chỉnh. Cha mẹ có thể nhắc nhở một hoặc nhiều lần tùy mức độ nghiêm trọng và khả năng chấp nhận của mình.

Điều này tạo nền tảng cho sự hợp tác thay vì đối kháng.

2) Tìm thời điểm thích hợp để thương lượng và bày tỏ cảm xúc

Nếu hành vi lặp lại nhiều lần, cha mẹ cần tìm một thời điểm yên tĩnh để nói chuyện với con. Đây không phải là lúc quát mắng, mà là lúc kết nối cảm xúc.

Cha mẹ sử dụng mẫu câu “Tôi cảm thấy…” để mô tả cảm xúc thật của mình:

“Mẹ cảm thấy việc để quần áo dưới đất như vậy khá là bẩn.”
“Mẹ thấy điều đó không hợp lý.”

Khi cha mẹ nói bằng ngôi “tôi”, trẻ sẽ không cảm thấy bị tấn công, từ đó mở lòng lắng nghe hơn.

3) Giải thích vì sao hành vi cần thay đổi

Trẻ rất cần hiểu lý do đằng sau giới hạn.Không phải “vì mẹ bảo thế”, mà vì:

Ảnh hưởng đến sức khỏe
Gây bất tiện cho người khác
Không phù hợp với quy tắc chung
Ảnh hưởng tới thói quen tự lập sau này

Khi hiểu lý do, trẻ hợp tác thật sự, thay vì miễn cưỡng tuân theo.

4) Thỏa thuận rõ ràng và thống nhất hậu quả

Cha mẹ và con cần thỏa thuận hai thứ:

Hành vi mong đợi
Hậu quả nếu hành vi sai tiếp tục

Ví dụ:

Cha mẹ có thể làm mẫu: “Đây là cách treo quần áo đúng.”
Hậu quả có thể dựa trên sở thích của con: không xem tivi, không ăn gà rán, không đi chơi… nhưng phải có sự đồng thuận của con.

Việc trẻ cùng tham gia vào quá trình thiết lập luật khiến trẻ cảm thấy mình có quyền lựa chọn, không bị ép buộc.