CÂU CHUYỆN VỀ LỜI XIN LỖI...
"Có một vị học giả đến làm phỏng vấn ở Mỹ từng trải qua một câu chuyện như này:
Cuối tuần, cô đến nhà một vị giáo sư làm khách. Vừa đến cửa cô nhìn thấy cô con gái nhỏ 5 tuổi của vị giáo sư.
Cô bé có mái tóc màu vàng óng, đôi mắt xanh tuyệt đẹp, không kiềm lòng được cô khen em bé xinh đẹp quá. Khi cô mang quá ra tặng cho cô bé, cô bé mỉm cười cảm ơn. Lúc đó, cô ấy khen: “Cháu xinh quá, đúng là rất đáng yêu!”
Cách khen như vậy ở Trung Quốc là rất bình thường, nhưng, vị giáo sư Bắc Mỹ kia lại không vừa ý. Sau khi cô bé vào phòng, vị giáo sư trầm lặng lại, nói với học giả kia: “Cô vừa làm tổn thương con gái tôi, cô nên xin lỗi con bé!”
Học giả kia rất ngạc nhiên, nói: “Tôi chỉ khen con gái ngài mà thôi, không hề có ý làm tổn thương cháu!” nhưng vị giáo sư một mực lắc đầu nói: “Cô khen bé vì xinh đẹp. Nhưng chuyện “xinh đẹp” không phải là công sức của bé, đây là gen di truyền từ bố mẹ, không liên quan gì đến cá nhân bé. Nhưng bé vẫn còn nhỏ chưa phân biệt được, sẽ cho rằng đây là năng lực của bé. Hơn nữa một khi bé cho rằng xinh đẹp là thứ đáng để khoe khoang, bé sẽ coi thường những bạn nhỏ có khuôn mặt bình thường hoặc xấu hơn bé. Việc này sẽ ảnh hưởng xấu đến cháu.”
“Thật ra, cô có thể khen bé cười xinh và lễ phép, đó là kết quả của sự nỗ lực của bé. Vì vậy…” vị giáo sư kia nhún vai nói “…xin hãy xin lỗi bé vì lời khen vừa rồi.”
Vị học giả kia chỉ có thể chính thức xin lỗi cô bé, đồng thời khen cô bé lễ phép và đã mỉm cười với mình.
---
Trải qua việc này, vị học giả mới hiểu ra một điều: khi khen trẻ con nên khen sự cố gắng và lễ phép của trẻ, chứ không phải khen trẻ thông minh hoặc xinh đẹp. Bởi vì thông minh và xinh đẹp là ưu thế trời cho, chứ không phải điều đáng để khoe khoang, nhưng sự chăm chỉ nỗ lực lại khác, nó là phẩm chất đáng quý ảnh hướng đến cả cuộc đời trẻ sau này.
Vì vậy, các bậc phụ huynh khi khen con, đừng quên 3 nguyên tắc sau:
1. Khen cụ thể không khen chung chung:
“Giỏi quá!” đây là cách khen thường gặp nhất của người lớn với trẻ con. Trong mắt các bậc phụ huynh, mỗi bước trưởng thành của con đều đáng mừng, đáng khen – bé biết cười, bé biết lật người, bé biết bò, bé biết nói…chính trong lúc vui vẻ đó, bố mẹ quen khen bé “giỏi quá!” “tuyệt lắm!” thậm chí cả đến câu cảm thán “Oa! A!” cũng đầy sự tán thưởng.
Khen trẻ một cách qua loa như vậy, ví dụ như giỏi lắm, sẽ khiến trẻ thấy khó hiểu. Có lẽ trẻ chỉ bê một mâm cơm nhưng mẹ lại vui mừng quá mức khen bé “Ngoan quá, con giỏi lắm!” , không bằng hãy nói với con “Cảm ơn con giúp mẹ bê cơm nhé, mẹ rất vui!”. Cách khen ngơi cụ thể như vậy trẻ sẽ dễ tiếp nhận hơn, hiểu được sau này nên làm như vậy, hiểu sau này nên cố gắng như nào.
2. Khen sự nỗ lực không khen thông minh
“Thông minh quá!” – lại là một cách phụ huynh hay dùng để khen con. Mỗi bước tiến bộ của trẻ đều được định nghĩa bằng từ “thông minh”, kết quả chỉ có thể khiến trẻ cho rằng thành tích tốt tương qua với thông minh, một mặt khiến trẻ trở nên “tự phụ” chứ không phải “tự tin”, mặt khác, khi phải đối mặt với thách thức trẻ sẽ chọn cách trốn trách, bởi không muốn xuất hiện kết quả không tương quan với sự thông minh.
Một nhóm nghiên cứu của Mỹ từng cho một nhóm trẻ lớp mầm non làm một vài câu hỏi khó, sau đó, nói với một nửa số trẻ: “Con trả lời đúng 8 câu, các con thông minh quá!” nói với một nửa còn lại: “Con trả lời đúng 8 câu, các con rất chăm chỉ!”
Sau đó giao cho trẻ lựa chọn hai loại nhiệm vụ: một là có thể làm sai nhưng sẽ học thêm được điều mới, hai là nếu nắm chắc sẽ làm rất tốt. Kết quả, 2/3 số trẻ được khen thông minh chọn nhiệm vụ dễ hơn, 90% trẻ được khen chăm chỉ lựa chọn nhiệm vụ có tính thách thức cụ thể.
3. Khen việc thật không khen tính cách
“Ngoan quá!” là cách “khen tính cách” điển hình, phụ huynh vô tình biến câu nói đó thành câu cửa miệng. Nhưng “ngoan” là một khái niệm rất mơ hồ, nếu trẻ thường xuyên được khen quá mức, ngược lại sẽ là áp lực đối với con.
Người lớn cũng vậy, khi lãnh đạo thường xuyên khen, lúc mới đầu còn gật gù đắc ý, nhưng dần dần sẽ cảm thấy áp lực, thậm chí không muốn làm quá hoàn hảo để tìm cơ hội xả hơi.
Nếu như phụ huynh thường khen con quá lời, trẻ cũng sẽ có áp lực, cảm thấy bản thân không xứng. Trẻ sẽ làm sao? Chính là khi bạn vừa khen trẻ xong, trẻ gây ra chuyện khiến bạn đau đầu, để thể hiện “sự thật.
Comments